احتمالاً شما هم با این پدیده برخورد کرده‌اید که زمانی که برای کاری کوچک و مفید (چک کردن ایمیل یا نوشتن مقاله برای دوبرنامه‌نویس!) سراغ اینترنت می‌روید، نمی‌توانید از پای رایانه بلند شوید. در واقع زمانی این کار را انجام می‌دهید که احساس می‌کنید چند دقیقه گذشته، در حالی که چند ساعت گذشته است. ساینتیفیک امریکن در مقاله‌ای که چند روز پیش منتشر کرده، برخی از علل احتمالی این مسئله را بررسی کرده‌است.

به نظر می‌رسد که مغز انسان تمایل شدیدی به رویارویی با ناشناخته‌ها دارد. در واقع اینترنت سبکه‌ی گسترده‌ای از اطلاعات به هم گسترده است و هنگامی که فرد در چنین محیط بی حدّ و مرزی قرار می‌گیرد، خروج از آن بسیار سخت می‌شود.

دومین دلیلی که در این مقاله برشمرده می‌شود، لذّت‌هایی است که در آن وجود دارد. این لذّت‌ها عملاً کاربر را شرطی می‌کنند. اگر آزمایش معروف پاولف را به خاطر داشته‌باشید، می‌توانید چیزهایی مانند یک خبر جالب، یک عکس زیبا، یک ایمیل یا پیغام در شبکه اجتماعی و … را مانند غذا و دسترسی به اینترنت را مانند زنگ درنظر بگیرید. علاوه بر آن، انسان ذاتاً اجتماعی است. به همین دلیل، شما معمولاً از کارهایی مانند خواندن پست‌های وبلاگ و ایمیل‌های تازه و گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی لذّت می‌برید.

دلیل دیگر، که بیشتر به ناتوانی در ترک اینترنت مربوط است، محوبودن مرز میان کار مفید و اتلاف وقت است. در بسیاری از شرایط دیگر، مثلاً در بسیاری از مشاغلی که با اینترنت سر و کار ندارند، تفاوت محسوس و مشهوی وجود دارد میان زمانی که شخص کار می‌کند و زمانی که وقت تلف می‌کند. این مرز در اینترنت محو و مبهم می‌شود. بر اساس تحقیقات، به نظر می‌رسد که اراده مانند یک ماهیچه است: با کارکشیدن از آن می‎توان آن را تقویت کرد؛ ولی استفاده زیاد از آن می‌تواند سبب خسته‌شدنش نیز بشود. این اتفاق در اینترنت می‌افتد، چراکه کاربر مدام باید در حال مقاومت و ایستادگی در برابر اتلاف وقت باشد.

مسئله جالب دیگر بروز نوعی واکنش جنگ و گریز است. در وب چیزهایی هست که نیاز به واکنش درست، سریع و مناسب دارد، مثل ایمیل و پیغام‌های شبکه‌های اجتماعی. به همین دلیل، بدن در وضعیتی قرار می‌گیرد که آمادگی رویارویی با خطرات بالقوّه را داشته‌باشد.

منبع

مسأله فرعی جالبی که حین نگارش این مقاله به ذهنم رسید، این است که چقدر ویژگی‌هایی که هزاران سال است در انسان نمود داشته‌اند، رنگ و بوی اینترنت و فناوری گرفته‌اند. شخصاً زیاد به این مسأله خوشبین نیستم، گرچه هنوز برای قضاوت زود است و باید صبر کرد. با این وجود، برخی از نتایج منفی این تغییرات همین امروز هم خود را نشان داده‌اند. افزایش معنادار نرخ چاقی و برخی اختلالات دیگر می‌تواند با این مسئله در ارتباط باشد.

گاهی اوقات می‌شونم که بزرگترها به شوخی به دهه شصتی‌ها می‌گویند “بچه‌های روغن‌نباتی”، روغن نباتی دستکم وجود فیزیکی داشت، نرم‌افزار تنها در حدّ برق جاری در مدارهای منطقی وجود فیزیکی دارد. وای به حال ما که “بچه‌های اینترنت” می‌شویم! به نظر شما، ما چه موجوداتی خواهیم شد؟!؟